Psoriasis merupakan penyakit kulit autoimun yang boleh memberi kesan kepada kualiti hidup pesakit dengan ketara. Keadaan ini menyebabkan kulit menjadi merah, berskala, dan kadangkala menyakitkan atau gatal.
Walaupun psoriasis tidak boleh disembuhkan sepenuhnya, terdapat pelbagai pilihan ubat dan rawatan yang boleh membantu mengawal gejala dan memperbaiki kualiti hidup.
Artikel ini membincangkan secara terperinci pelbagai jenis ubat psoriasis, kesan sampingan, dan pendekatan rawatan yang tersedia untuk membantu individu yang menghidapi psoriasis.
Isi Kandungan
Memahami Psoriasis: Asas yang Perlu Anda Ketahui
Psoriasis adalah penyakit kulit kronik yang berlaku apabila sistem imun badan menjadi terlalu aktif, menyebabkan penggandaan sel kulit pada kadar yang lebih cepat daripada biasa.
Kitaran pertumbuhan sel kulit yang normal mengambil masa sekitar 28 hingga 30 hari, tetapi bagi pesakit psoriasis, proses ini boleh berlaku dalam masa hanya 3 hingga 4 hari. Ini menyebabkan pengumpulan sel kulit yang membentuk tampalan tebal, merah dan bersisik pada permukaan kulit.
Jenis-jenis Psoriasis yang Biasa Ditemui
Psoriasis boleh diklasifikasikan kepada beberapa jenis yang berbeza, setiap satunya dengan ciri-ciri tersendiri:
- Psoriasis Plak (Psoriasis Vulgaris): Jenis yang paling biasa, mewakili sekitar 80-90% kes psoriasis. Ia dicirikan oleh tampalan kulit yang merah, tebal dan bersisik, biasanya pada lutut, siku, kulit kepala, dan belakang badan.
- Psoriasis Guttate: Biasanya berlaku selepas jangkitan bakteria seperti sakit tekak. Ia menunjukkan bintik-bintik kecil berwarna merah jambu pada badan.
- Psoriasis Inverse: Berlaku di lipatan kulit seperti ketiak, bahagian lipatan lutut, dan lipatan selangkangan, menyebabkan kawasan yang merah dan licin.
- Psoriasis Pustular: Dicirikan oleh lepuh bernanah yang dikelilingi oleh kulit merah, seringkali pada tangan dan tapak kaki.
- Psoriasis Eritroderma: Keadaan yang serius dan jarang berlaku yang meliputi seluruh badan dengan ruam merah dan menyakitkan.
Pendekatan Rawatan untuk Psoriasis
Terdapat beberapa pendekatan dalam merawat psoriasis, bergantung pada keterukan dan lokasi gejala:
Rawatan Topikal: Ubat yang Diaplikasikan pada Kulit
Rawatan topikal adalah pilihan pertama untuk kebanyakan pesakit psoriasis ringan hingga sederhana. Mereka digunakan secara langsung pada kulit yang terjejas.
1. Kortikosteroid Topikal
Kortikosteroid adalah salah satu rawatan paling biasa untuk psoriasis. Ia bertindak dengan mengurangkan keradangan dan mengurangkan pertumbuhan sel kulit berlebihan.
| Kekuatan | Contoh Produk | Kawasan Penggunaan |
|---|---|---|
| Rendah | Hidrokortison 1% | Kawasan sensitif seperti muka, lipatan kulit |
| Sederhana | Mometason furoat | Badan, lengan, kaki |
| Kuat | Betametason dipropionat | Kulit kepala, lutut, siku |
Penggunaan kortikosteroid yang berpanjangan boleh menyebabkan penipisan kulit, stria (stretch marks), dan peningkatan penyerapan sistemik. Oleh itu, penggunaan mereka biasanya dihadkan kepada tempoh yang pendek atau dalam regimen berselang seli.
2. Vitamin D Analog
Analog vitamin D seperti kalsipotriol dan takalcitol memperlahan pertumbuhan sel kulit dan mengurangkan penskalaan.
| Bahan Aktif | Contoh Produk | Kebaikan |
|---|---|---|
| Kalsipotriol | Daivonex | Kurang kesan sampingan berbanding steroid |
| Takalcitol | Curatoderm | Sesuai untuk penggunaan jangka panjang |
Kesan sampingan yang biasa termasuk kerengsaan kulit, tetapi biasanya lebih ringan daripada kortikosteroid. Produk yang menggabungkan analog vitamin D dengan kortikosteroid juga tersedia, memberikan kelebihan kedua-dua bahan aktif.
3. Inhibitor Calcineurin
Pimecrolimus dan tacrolimus adalah inhibitor calcineurin topikal yang boleh membantu mengurangkan keradangan tanpa menyebabkan penipisan kulit.
| Bahan Aktif | Contoh Produk | Kawasan Penggunaan |
|---|---|---|
| Tacrolimus | Protopic | Kawasan sensitif, muka |
| Pimecrolimus | Elidel | Bahagian badan dengan kulit nipis |
Produk ini boleh menjadi alternatif yang baik kepada kortikosteroid, terutamanya untuk kawasan sensitif seperti muka atau lipatan kulit.
Rawatan Sistemik: Ubat yang Diambil Secara Oral atau Melalui Suntikan
Bagi pesakit dengan psoriasis yang lebih teruk atau yang tidak bertindak baik terhadap rawatan topikal, ubat sistemik mungkin diresepkan.
1. Methotrexate
Methotrexate bekerja dengan menghalang pengeluaran sel kulit berlebihan dan mengurangkan keradangan.
| Aspek | Maklumat |
|---|---|
| Dos Biasa | 7.5-25 mg seminggu sekali |
| Pemantauan | Ujian fungsi hati, kiraan darah lengkap |
Methotrexate boleh menyebabkan kerosakan hati, jadi pemantauan berkala diperlukan. Alkohol harus dielakkan semasa mengambil ubat ini.
2. Cyclosporine
Cyclosporine adalah imunosupresif yang mengurangkan aktiviti sel imun yang menyebabkan keradangan.
| Aspek | Maklumat |
|---|---|
| Dos Biasa | 2.5-5 mg/kg/hari |
| Kesan Sampingan | Tekanan darah tinggi, masalah buah pinggang |
Cyclosporine biasanya digunakan untuk tempoh pendek kerana risiko kesan sampingan jangka panjang.
3. Acitretin
Acitretin adalah retinoid oral yang membantu menormalkan pertumbuhan sel kulit.
| Aspek | Maklumat |
|---|---|
| Dos Biasa | 10-50 mg sehari |
| Amaran | Sangat teratogenik (menyebabkan kecacatan lahir) |
Wanita dalam usia subur harus menggunakan kaedah pencegahan kehamilan yang berkesan sebelum, semasa, dan sekurang-kurangnya tiga tahun selepas rawatan.
Terapi Biologik: Pilihan Rawatan Termaju
Terapi biologik telah merevolusikan rawatan psoriasis sederhana hingga teruk yang tidak bertindak balas terhadap terapi konvensional. Mereka mensasarkan bahagian spesifik sistem imun yang terlibat dalam psoriasis.
1. Inhibitor TNF-Alpha
Tumor Necrosis Factor-Alpha (TNF-Alpha) adalah protein yang menyebabkan keradangan dalam psoriasis.
| Ubat | Cara Pemberian | Kekerapan |
|---|---|---|
| Adalimumab (Humira) | Suntikan subkutan | Setiap dua minggu |
| Etanercept (Enbrel) | Suntikan subkutan | Seminggu sekali atau dua kali |
Inhibitor TNF-Alpha boleh meningkatkan risiko jangkitan dan, dalam kes yang jarang berlaku, kanser tertentu. Pemeriksaan TB diperlukan sebelum memulakan rawatan.
2. Inhibitor IL-17 dan IL-23
Interleukin-17 (IL-17) dan Interleukin-23 (IL-23) adalah protein yang memainkan peranan penting dalam psoriasis.
| Ubat | Sasaran | Cara Pemberian |
|---|---|---|
| Secukinumab (Cosentyx) | IL-17A | Suntikan subkutan |
| Guselkumab (Tremfya) | IL-23 | Suntikan subkutan |
Inhibitor ini umumnya mempunyai profil keselamatan yang baik tetapi masih boleh menyebabkan peningkatan risiko jangkitan.
Rawatan Alternatif dan Pelengkap untuk Psoriasis
Selain ubat konvensional, terdapat beberapa pendekatan alternatif dan pelengkap yang boleh membantu mengurangkan gejala psoriasis:
1. Fototerapi: Terapi Cahaya untuk Psoriasis
Fototerapi melibatkan pendedahan kulit kepada cahaya ultraungu (UV) yang dikawal:
| Jenis Fototerapi | Keterangan | Kekerapan |
|---|---|---|
| UVB Broadband | Rawatan cahaya tradisional | 2-3 kali seminggu |
| UVB Narrowband | Lebih berkesan, kurang kesan sampingan | 2-3 kali seminggu |
| PUVA | Menggabungkan UVA dengan psoralen | 2-3 kali seminggu |
PUVA boleh menjadi rawatan yang berkesan tetapi mempunyai risiko kanser kulit yang lebih tinggi berbanding jenis fototerapi lain.
2. Perubahan Gaya Hidup dan Rawatan Semula Jadi
Perubahan gaya hidup tertentu boleh membantu mengawal gejala psoriasis:
- Pelembap: Penggunaan pelembap secara tetap boleh membantu mengurangkan kekeringan dan penskalaan.
- Mandi air garam: Berendam dalam air yang mengandungi garam Laut Mati boleh membantu mengurangkan penskalaan dan keradangan.
- Perubahan diet: Sesetengah pesakit melaporkan peningkatan dengan mengehadkan makanan tertentu seperti produk tenusu, makanan yang diproses, atau alkohol.
- Pengurusan tekanan: Tekanan boleh mencetuskan atau memburukkan psoriasis, jadi teknik pengurusan tekanan seperti yoga atau meditasi mungkin bermanfaat.
Memilih Rawatan yang Sesuai: Faktor-Faktor yang Perlu Dipertimbangkan
Pilihan rawatan untuk psoriasis bergantung pada beberapa faktor:
- Keterukan psoriasis: Psoriasis ringan mungkin bertindak balas terhadap rawatan topikal sahaja, manakala psoriasis sederhana hingga teruk mungkin memerlukan rawatan sistemik atau biologik.
- Lokasi gejala: Kawasan berbeza pada badan mungkin memerlukan pendekatan rawatan yang berbeza.
- Keadaan kesihatan lain: Beberapa ubat psoriasis mungkin tidak sesuai untuk pesakit dengan keadaan kesihatan tertentu seperti penyakit hati, buah pinggang, atau kelemahan imun.
- Kos dan ketersediaan: Terapi biologik boleh menjadi sangat mahal, dan tidak semua pesakit mempunyai akses kepada rawatan ini.
Kesimpulan: Menjalani Kehidupan dengan Psoriasis
Walaupun psoriasis adalah keadaan kronik, dengan rawatan dan pengurusan yang betul, kebanyakan pesakit boleh mencapai kawalan gejala yang baik dan menjalani kehidupan yang memuaskan.
Adalah penting untuk bekerjasama dengan profesional kesihatan untuk mencari rejimen rawatan yang sesuai dengan keperluan individu anda.
Jika anda mengalami gejala psoriasis, dapatkan nasihat perubatan untuk diagnosis dan rancangan rawatan yang betul. Dengan kemajuan perubatan yang berterusan, terdapat lebih banyak pilihan rawatan tersedia daripada sebelum ini, memberikan harapan yang lebih besar untuk hidup bebas daripada gejala.